شیخ سعدالدین محمود بن امین الدین عبدالکریم بن یحیی شبستری از عرفا و شعرای نامی قرن هفتم و هشتم هجری است. او در سال ۶۸۷ه. در ایام سلطنت کیخاتوخان در قصبه شبستر واقع در هشت فرسخی تبریز متولد شد و در عهد سلطان محمد خدابنده و ابوسعید بهادرخان در شهر تبریز مرجع علما و مضلا بود.

شبستری پس از کسب دانش در تبریز به مسافرت در شهرهای مختلف پرداخته و در سفر به مصر، شام، حجاز از علما و مشایخ این سرزمین ها کسب دانش توحید کرده است.

نزد شیخ بهاء الدین یعقوب تبریزی به کسب علم پرداخت و اصول تصوف و عرفان را آموخت . لاهیجی شارح گلشن راز شیخ و مرشد شبستری را امین الدین می نویسد. خود شیخ محمود نیز در مثنوی سعادت نامه از امین الدین یاد میکند:

شیخ و استاد من امین الدین                     دادی الحق جوابهای چنین

برخی هم استاد او را بهاءالدین یعقوبی تبریزی دانسته؛ اما با استنباط از عبارت صاحب روضات الجنان میتوان هر دوی آنها را از اساتید وی دانست.

شیخ در شبستر وسط باغچه گلشن در جوار مزار استادش بهاالدین یعقوبی تبریزی مدفون شده است.

آثارمنظوم:

مثنوی گلشن راز

مهم‌ترین و مشهورترین اثر منظوم شبستری است که در بردارندۀ اندیشه‌های عرفانی وی می‌باشد. با وجود حجم اندکش، این کتاب یکی از یادگارهای پرارزش و بلندنام ادبیات عرفانی کهن فارسی است، که در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق، و روانی ویژه‌ای همراه‌گردیده است. مطابق شیوهٔ معمول عطار و مولانا، در این‌جا نیز، از حکایات و تمثیلات برای بیان و عرضهٔ مؤثر معانی عرفانی و حکمی استفاده شده است.

مثنوی گلشن راز مهم‌ترین و پرآوازه‌ترین اثر شعری اوست که حدود هزار بیت را در برگرفته‌است. این اثر تا کنون به دفعات چاپ گردیده‌است. یکی از موثق ترین نسخه‌های چاپ شده به کوشش دکتر جواد نوربخش می‌باشد که براساس ۸ نسخه خطی و ۲ نسخه چاپی معتبر تصحیح و منتشر گردیده‌است.

این کتاب، تا کنون، به زبان‌های ترکی، آلمانی، انگلیسی، و نیز اردو ترجمه شده‌است.

نخست از فکر خویشم در تحیر              چه چیزاست آنکه گویندش تفکر؟

کدامین فکر ما را شرط راه است؟          چرا گه طاعت و گاهی گناه است؟

که باشم من؟ مرا از من خبر کن            چه معنی دارد اندر خود سفر کن؟

سعادت نامه

مثنوی سعادت‌نامه کتابی‌ست عرفانی که بر وزن حدیقةالحقیقهٔ سنایی سروده گردیده‌است در سه هزار بیت که مشتمل بر حکایات و تمثیلات است و نیز شرح حال و اثار پنج نفر از عارفان مشهور تبریز در قرن ششم ، یک منظومه ی حکمی است و در هشت باب تنظیم گشته به یاد بهشت که داراری هشت باب است .

آثار منثور:

ترجمه منهاج العابدین

حقّ‌الیقین

مرآةالمحقّقین

شاهد (یا شاهدنامه)

آرامگاه شیخ محمود شبستری

مقبره سعدالدین محمود بن عبدالکریم بن یحیی از عرفای بزرگ ومشاهیرآذربایجان، صاحب مثنوی معروف ” گلشن راز ” در باغی موسوم به گلشن در شهر شبستر واقع شده است . در جوار مقبره شیخ محمود شبستری آرامگاه استاد او ” بهاءالدین یعقوب تبریزی ” نیز قرار دارد. این آرامگاه در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ق.ساخته شد ولی در زمان قاجاریه توسط “حاج میرزاآغاسی ” وزیر محمد شاه تجدید عمارت گردید. در سال 1267 ق . دو قطعه سنگ نبشته مرمر با خط نستعلیق جلی برجسته روی قبرها نصب گردید . سنگ مزار شیخ محمود شبستری سال وفات او را 720 ق. (در 33 سالگی)ذکر کرده است.

در سال 1297 ق . این بنا به امر میرزا حسن خان سپهسالار پیشکار ایالت آذربایجان مرمت شد ؛ سپس در سالهای 1310 و 1340 و بالاخره در سال های اخیرمرمت گردید.

شکل و طراحی مجموعه فوق که به سبک معماری سنتی ایرانی و اسلامی است به شکل یک انگشتری است که در محل نگین انگشتر، محل دفن شیخ محمود جای گرفته است .

در این مجموعه که به صورت مجتمع فرهنگی ، هنری ساخته می شود امکاناتی چون کلاس های آموزش هنرهای کاربردی ، کتابخانه عمومی و تخصصی در زمینه ادب و عرفان اسلامی ، سالن کنفرانس ، چایخانه سنتی ، زایر سرا و سایر امکانات فرهنگی و رفاهی تعبیه شده است .

این مکان روزانه برای علاقه مندان دایر است.

دفتر نمایندگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان شبستر در مجموعه شیخ محمود شبستری فعالیت دارد.